دلایل برگشت ارتودنسی و راههای پیشگیری
دلایل برگشت ارتودنسی میتواند چیزهای مختلفی باشد. استفاده نکردن از نگهدارنده به صورت منظم بعد از درمان یکی از دلایل شایع برگشت ارتودنسی است. چون دندانها تمایل دارند به جای قبلی خود برگردند استفاده نکردن از نگهدارنده باعث برگشت ارتودنسی میشود. همچنین، عادتهای نادرست مانند جویدن ناخن، دندانقروچه یا فشار زبان میتواند باعث جابجایی دندانها شود. از طرفی عواملی مثل تغییرات طبیعی در ساختار فک و لثه با افزایش سن و رشد نامتعادل فک و حتی عوامل ژنتیکی هم میتوانند از دلایل برگشت ارتودنسی باشند. به همین دلیل خیلی از افراد ممکن است مدتی بعد از برداشتن ارتودنسی دوباره نیاز به انجام آن داشته باشند.
ارتودنسی نه تنها یک درمان زیباییشناختی است، بلکه به بهبود عملکرد جویدن، صحبت کردن و حتی تنفس کمک میکند. با این حال، پس از برداشتن بریسها یا الاینرها، دندانها تمایل دارند به موقعیت اولیه خود بازگردند. این تمایل طبیعی است، زیرا بافتهای اطراف دندان مانند لثه، استخوان و عضلات صورت، به تغییرات عادت نکردهاند. در ادامه با ما همراه باشید تا ببینیم حرکت دندان بعد از ارتودنسی به چه دلایلی اتفاق میافتد و درمان برگشت ارتودنسی شامل چه مواردی میشود.
در این مقاله قصد داریم به بررسی دلایل برگشت ارتودنسی بپردازیم. در صورتی که قصد انجام ارتودنسی به منظور مرتب کردن دندانهای خود را دارید ما کلینیک دندانپزشکی اسمایل آرک در عظیمیه کرج به مدیریت دکتر حمید گلشاهی متخصص ارتودنسی را به شما پیشنهاد میکنیم. در اسمایل آرک تمامی خدمات با بالاترین کیفیت و متناسب با نیازهای بیمار انجام میشود. برای دریافت مشاوره رایگان و یا رزرو نوبت همین حالا با شمارههای ما تماس بگیرید. ۰۲۶۳۲۵۲۹۷۳۵
منظور از برگشت ارتودنسی چیست؟
برگشت ارتودنسی یعنی حرکت تدریجی دندانها به سمت موقعیت اولیهشان بعد از درمان کامل با ارتودنسی. این اتفاق زمانی پیش میآید که فشار طبیعی دندانها یا عوامل خارجی باعث حرکت دندانها میشود. این برگشت معمولا خفیف است و دندانها به موقعیت قبل از ارتودنسی برنمیگردند. گاهی فقط چند دندان جابجا میشود. معمولا در چند هفته اول بعد از برداشتن بریسها شروع میشود و حتی ممکن است چند سال بعد به چشم بیاید.
به طور ساده، دندانها مانند درختانی هستند که در خاک نرم کاشته شدهاند. درمان ارتودنسی آنها را به موقعیت ایدهآل منتقل میکند، اما بدون حمایت مناسب مثل استفاده از نگهدارندهها ریشهها و بافت نمیتوانند به ثبات لازم برسند. برگشت میتواند به دو شکل باشد: بازگشت به مالاکلوژن اصلی یعنی کج شدن مجدد دندانها یا حرکات ناخواسته به سمت جهتی متفاوت. این حرکت کردن دندانها هم زیبایی را تغییر میدهد و هم میتواند به مشکلات عملکردی مثل درد فک یا دشواری در جویدن منجر شود. برای پیشگیری درست از این مساله اول باید با دلایل برگشت ارتودنسی آشنا شویم. ۰۲۶۳۲۵۲۹۷۳۵
مهمترین دلایل برگشت ارتودنسی
برای برگشت ارتودنسی چندین عامل پیچیده باید با هم ترکیب شوند. از رعایت نکردن نکات مراقبتی بعد از درمان گرفته تا مشکلات ژنتیکی این دلایل میتوانند متفاوت باشند. در ادامه مهمترین دلایل برگشت ارتودنسی را بررسی میکنیم:
رعایت نکردن نکات مراقبتی
یکی از شایعترین دلایل برگشت ارتودنسی رعایت نکردن نکات مراقبتی بعد از درمان است. بیماران اغلب پس از برداشتن بریسها، احساس میکنند که کار تمام شده اما کار درمان تا تثبیت شدن دندانها ادامه دارد.
- بیمار باید حداقل تا 6 ماه بعد از برداشتن بریسها به طور مرتب و 24 ساعته از نگهدارندهها استفاده کند و بعد از این مدت استفاده را به شبها محدود کند.
- در صورتی که ریتینرها را فراموش کنید حتی اگر برای چند روز کوتاه باشد تغییرات کوچک شروع میشود و با گذشت زمان دندانها به هم ریختهتر میشوند.
- علاوه بر این، رعایت نکردن بهداشت دهان مانند مسواک نزدن منظم یا استفاده نکردن از نخ دندان، میتواند به بیماری لثه منجر شود که ثبات دندانها را کاهش میدهد.
- بعد از درمان خوردن غذاهای سفت و چسبناک اجتناب کنید چون این مدل غذاهای به ریتینرها آسیب میرسانند.
- برای تشخیص به موقع برگشت ارتودنسی حتما باید به صورت منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
کشیدن دندان آسیب دیده
کشیدن دندان آسیبدیده بدون برنامهریزی مناسب، یکی دیگر از دلایل برگشت ارتودنسی است. اگر دندانی به دلیل پوسیدگی یا عفونت کشیده شود، فضای خالی ایجادشده میتواند باعث جابجایی دندانهای مجاور شود. این فضا دندانهای اطراف را به سمت خود میکشد، و در نتیجه، تراز کلی دندانها مختل میشود. در مواردی که بیمار ارتودنسی کرده در صورتی که کشیدن دندان بدون مشورت با متخصص انجام شود تعادل فک به هم میخورد. بهتر است دندانهای آسیبدیده قبل از ارتودنسی کشیده شوند. در زمان ارتودنسی پوسیدگیها باید به صورت سطحی درمان شوند و کشیدن دندان باید فقط در موارد ضروری انجام شود و همینطور برای پر کردن جای خالی آن و جلوگیری از جابجا شدن دندانها باید حتما ایمپلنت برای بیمار بگذارند. این عامل اغلب در بیمارانی دیده میشود که بهداشت دهان را جدی نمیگیرند و اجازه میدهند مشکلاتی مثل عفونتهای کوچک به بحران تبدیل شوند.
دندان قروچه
دندان قروچه یا براکسیزم، فشار شدیدی بر دندانها وارد میکند و یکی از دلایل اصلی برگشت ارتودنسی است. دندان قروچه حالتی است که در آن بیمار در خواب دندانهای بالا و پایین را روی هم فشار میدهد. این فشار شدید میتواند دندانها را جابجا کند. حتی در صورتی که از ریتینر استفاده کنید فشار شدید فک ممکن است آن را خم کند. بیماران استرسی بیشتر از دیگران مستعد این مشکل هستند و بسیاری از آنها صبحها با درد در ناحیه فک و دندانها از خواب بیدار میشوند. برای این دسته از افراد استفاده از محافظهای شبانه میتواند کمک کند.
شدت نامرتبی دندان
شدت نامرتبی اولیه دندانها مثل مالاکلوژن شدید ریسک برگشت ازتودنسی را افزایش میدهد. اگر نامرتبی زیاد باشد درمان با تغییرات بزرگ همراه است و بافتها به سختی با آن سازگار میشوند. مثلا در افرادی که اوربایت شدید دارند احتمال بازگشت خیلی بیشتر است. دلیل این موضوع این است که فک و دندانها برای تثبیت شدن به مدت زمان بیشتری نیاز دارند. بیمارانی که مالاکلوژن در آنها خفیفتر است کمتر دچار برگشت میشوند. در موارد پیچیده و شدید هم مدت زمان درمان طولانیتر میشود و هم نظارت روی روند درمان باید دقیقتر باشد. شدت نامرتبی دندانها معمولا دلایل ژنتیکی دارد و نمیتوان خیلی با آنها درگیر شد ولی با یک برنامهریزی منظم و دقیق میتوان ریسک برگشت را کمتر کرد.
در صورتی که قصد انجام ارتودنسی را دارید و راجع به انواع شفاف شنیدهاید حتما سری به صفحه ارتودنسی شفاف بزنید یا با شماره های کلینیک اسمایل آرک تماس بگیرید. ۰۲۶۳۲۵۲۹۷۳۵
جراحی فک
جراحی فک یا ارتوگناتیک هم یکی دیگر از عواملی است که میتواند باعث بازگشت ارتودنسی شود. جراحی فک را معمولا برای اصلاح ناهنجاریهای اسکلتی انجام میدهند ولی این تغییرات ساختاری شدید در فک میتواند باعث جابجایی دندانها شود. به همین دلیل این دست از بیمارانی که جراحی فک انجام دادهاند اگر از ریتینرها بعد از ارتودنسی استفاده نکنند احتمالا خیلی سریعتر از دیگران به شرایط قبل از ارتودنسی برمیگردند. در بیماران جوان، رشد فک پس از جراحی ادامه دارد و این میتواند تعادل را به هم بزند و دندانها را جابجا کند. به همین دلیل در صورت نیاز به جراحی فک متخصص جراح و متخصص ارتودنسی باید کاملا با هم هماهنگ باشند تا بیمار با کمترین عوارض ممکن درمان را پشت سر بگذارد.
درمان ترکیبی ارتودنسی و جراحی فک نیز یکی دیگر از خدمات تخصصی کلینیک اسمایل آرک است. ۰۲۶۳۲۵۲۹۷۳۵
چرخش شدید دندانها
چرخش شدید دندانها یکی از پیچیدهترین دلایل برگشت ارتودنسی است. به طور معمول دندانهایی که زاویه چرخش آنها بیشتر از 90 درجه است تمایل بیشتری به بازگشت دارند. دلیل این موضوع این است که بافتهای اطراف برای مدتی طولانی در یک وضعیت بودهاند و حالا با تغییر جای دندان نمیتوانند به موقعیت جدید عادت کنند. برای تغییر این زاویه هم نیاز به زمان بیشتری دارید و هم باید نیروی بیشتری اعمال شود و بعد از برداشتن بریسها هم حتما باید از ریتینر استفاده کنید تا برنگردد.
فاصله بین دندان ها
فاصله بین دندانها فضای خالی را برای حرکت کردن دندانها فراهم میکند. در صورتی که فاصله بین دندانها با استفاده از ارتودنسی بسته شود ولی بیمار بعد از درمان از ریتینر استفاده نکند این دندانها که هنوز جایشان محکم نشده دوباره شروع به حرکت میکنند. این مشکل در دندانهای جلویی شایعتر است و زیبایی لبخند فرد را تحت تاثیر قرار میدهد. فشاری که گاهی فرد با زبان به دندانها وارد میکند، دندان قروچه و عادتهای بد میتواند باعث جابجایی دوباره دندانها شود. برای جلوگیری از این مشکل برای مدتی طولانی باید حتما از ریتینر استفاده کنید تا فضاها بسته بمانند و دندانها در جای جدید خود تثبیت شوند.
راههای پیشگیری از بازگشت ارتودنسی
مهمترین کاری که برای پیشگیری از برگشت ارتودنسی میتوانید انجام دهید تعهد طولانیمدت به استفاده از ریتینر است. ریتینر را به عنوان بهترین راه برای تثبیت نتایج ارتودنسی معرفی میکنیم ولی راههای دیگری هم وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
- استفاده منظم از ریتینرها: همانطور که تا اینجای مقاله بارها اشاره کردیم ریتینر کلید تثبیت نتایج ارتودنسی و جلوگیری از بازگشت آن هستند. ریتینرها در انواع مختلف ثابت و متحرک تولید میشوند و باید حداقل شش ماه به صورت مداوم و بعد به صورت شبانه از آنها استفاده کنید. این کار بافتهای لثه و استخوان را تثبیت میکند و جلوی جابجایی دندانها را میگیرد.
- رعایت بهداشت دهان: مسواک زدن سه بار در روز، استفاده از نخ دندان و دهانشویه، لثهها را سالم نگه میدارد. داشتنیک رژیم غذایی پر از کلسیم و ویتامین دی هم میتواند به تقویت استخوانها کمک کند.
- اصلاح عادتهای بد: ترک دندان قروچه و استفاده از گار شبانه، نخوردن غذاهای سفت و مدیریت استرس میتواند ریسک برگشتن ارتودنسی را کم کند.
- زمان کافی برای درمان: برای درمان دقیق و کامل باید صبور باشید و به دنبال راههای سریع و میانبر نباشید. در طول درمان از بریسها، در صورتی که متحرک هستند، به صورت منظم استفاده کنید و بعد از برداشتن بریسها هم حتما تا 6 ماه از ریتینرها استفاده کنید تا دندانها دچار جابجایی نشوند.
میزان تاثیر انواع بریسها روی برگشت ارتودنسی
همانطور که میدانید برای درمان با ارتودنسی روشها و براکتهای مختلفی وجود دارد. هرکدام از این بریسها برای مشکل خاصی مناسب هستند. مثل برای یک به هم ریختگی شدید و پیچیده نمیتوان از الاینرهای شفاف استفاده کرد. در ادامه با ما همراه باشید تا ببینیم احتمال برگشت ارتودنسی در انواع بریسها و ریتینرها چقدر است:
| نوع ارتودنسی | میزان تاثیر روی برگشت (ریسک) | توضیحات |
| بریسهای سنتی (فلزی) | متوسط تا بالا | تغییرات بزرگ ایجاد میکند اما بدون ریتینر، ریسک برگشت بالاست. نیاز به نگهداری طولانی مدت دارد |
| الاینرهای شفاف (اینویزیلاین) | متوسط | کمتر تهاجمی است اما بیمار باید حتما خودش را با این الاینرها وفق دهد و به صورت منظم از آنها استفاده کند تا به نتیجه دلخواه برسد. |
| بریسهای لینگوال (پشت دندانی) | بالا | چرخشها را خوب کنترل میکند اما سختتر تنظیم میشود و ریسک برگشت در موارد شدید بیشتر است |
| ریتینرهای ثابت | پایین | مستقیما ثبات جای جدید دندانها را حفظ میکند اما برای جلوگیری از شکستگی نیاز به رعایت بهداشت و نظارت دقیق دارد. |
| ریتینرهای متحرک | متوسط تا بالا | استفاده از آن آستان است ولی احتمال اینکه بیمار استفاده از آنها را فراموش کند وجود دارد. این مدل ریتینر برای تثبیت اصلاحات خفیف مناسب است. |
علائم برگشت ارتودنسی
برگشت ارتودنسی معمولا به تدریج صورت میگیرد و شاید بعد از چند سال خودش را به صورت به هم ریختگی مجدد نشان دهد. این برگشت علائمی دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
- جابجایی قابل مشاهده دندانها: دندانها شروع به کج شدن میکنند یا بین آنها فاصله ایجاد میشود. فرد با نگاه کردن در آینه متوجه این تغییر میشود.
- عدم تناسب ریتینر: وقتی دندانها جابجا میشوند ریتینرها به راحتی روی دندانها سوار نمیشوند یا فرد احساس فشار میکند.
- درد یا ناراحتی: جابجایی دندانها میتواند باعث درد در فک، سر یا حتی دشواری در جویدن شود. اینها نشانههای جابجایی و تغییر بایت است.
- مشکلات عملکردی: جابجایی مجدد دندانها میتواند باعث مشکل در حرف زدن و جویدن یا حتی افزایش احتمال پوسیدگی یا نامرتبی دندانها شود.
کلام آخر درباره دلایل برگشت ارتودنسی
برگشت ارتودنسی یکی از احتمالاتی است که در درمان با تمام دستگاههای ارتودنسی وجود دارد. ولی با آگاهی از دلایل برگشت ارتودنسی و مدیریت درست دوران پس از درمان میتوانید جلوی این چالش را بگیرید. رعایت نکات مراقبتی بعد از برداشتن بریسها، استفاده از ریتینر، جلوگیری از دندانقروچه و کنار گذاشتن عادتهای بعد میتواند تا حد زیادی جلوی برگشتن به دوران قبل از ارتودنسی را بگیرد. آمار نشان میدهد که حدود ۲۰ درصد از بیماران در سه سال اول پس از درمان با برگشت ارتودنسی مواجه میشوند که میتواند بسته به وضعیت دهان و دندان فرد متفاوت باشد. لبخند زیبا نیاز به تلاش مداوم دارد، اما نتایج آن ارزشمند است. با رعایت این نکات، میتوانید از درمان خود محافظت کنید و زیبایی لبخند خود را نیز حفظ کنید.
در کلینیک دندانپزشکی اسمایل آرک در عظیمیه کرج تمامی خدمات ترمیمی و زیبایی دندان زیر نظر ماهرترین متخصصین و با استفاده از بهترین تجهیزات و امکانات با قیمتی فوقالعاده انجام میشود. ارتودنسی لینگوال، اصلاح رشد فکی، روکش و بریج دندان و ونیر کامپوزیت از جمله خدمات اسمایل آرک هستند. برای دریافت نوبت مشاوره همین حالا تماس بگیرید. ۰۲۶۳۲۵۲۹۷۳۵
سوالات متداول درباره دلایل برگشت ارتودنسی
جابجایی دندانها چه مدت بعد از ارتودنسی اتفاق میافتد؟
جابجایی دندانها ممکن است چند هفته بعد از برداشتن بریسها شروع شود و به تدریج بعد از چند سال به شکل به هم ریختگی خودش را نشان دهد.
چه مدت باید از ریتینر استفاده کنم؟
معمولا 6 ماه تا دو سال بعد از درمان باید از ریتینر استفاده کنید تا جای دندانها ثابت شود.
آیا ضربه به دهان و فک میتواند باعث جابجایی دندانها بعد از ارتودنسی شود؟
بله هرگونه ضربه به دندانها و فک میتواند باعث جابجایی تدریجی دندانها شود.
